صفه - فهرست مقالات

بررسی یک شباهت

محمد ایرانمنش

دوره 12، 4-3 ، دی 1381

چکیده

در این مقاله با بیانی تحلیلی به شباهت قابل توجهی پرداخته شده است که بین یکی از طرحهای معمار معاصر و مشهور غربی لئون کرایر با یکی از معروف تریت آثار معماری دوره اسلامی ایران وجود دارد. چنین شباهتی در دو راستا یکی کیفی و اجمالی و دیگری کمی و تفصیلی، مورد تشریح قرار گرفته که پس از معرفی مختصر و توضیحات اولیه ارائه می گردد.هدف از تشریح چنین ... بیشتر

بازخوانی وقفنامه و بررسی کالبدی مرکز محله علیقلی آقا

محسن طبسی

دوره 12، 4-3 ، دی 1381

چکیده

از آنجا که معماری و شهر سازی گذشته ایران به شدت با کمبود سوابق مکتوب رو به رو است لذا بازخوانی مجدد وقفنامه ها به عنوان مراجعی ارزشمند در این باب به منظور دست یابی به سیمای ابنیه محلات و شهر ها و نیز چگونگی طراحی و اجرا مدیریت و ساماندهی تأمین منابع مالی و تعمیر و نگهداری بسیارحایز اهمیت است. این نوشتار با چنین هدفی به مجموعه مرکز محله ... بیشتر از آنجا که معماری و شهر سازی گذشته ایران به شدت با کمبود سوابق مکتوب رو به رو است لذا بازخوانی مجدد وقفنامه ها به عنوان مراجعی ارزشمند در این باب به منظور دست یابی به سیمای ابنیه محلات و شهر ها و نیز چگونگی طراحی و اجرا مدیریت و ساماندهی تأمین منابع مالی و تعمیر و نگهداری بسیارحایز اهمیت است. این نوشتار با چنین هدفی به مجموعه مرکز محله علیقلی آقا، یکی از مراکز محله بزرگ بید اباد در اصفهان می پردازد.هسته اولیه این مرکز محله توسط علیقلی آقا برادر خسرو آقا یکی از خواجگان و محارم دربار شاه سلیمان و سلطان حسین صفوی، با ساخت و اتمام مسجد، حام و بخشی از بازارچه شکل میگیرد و اگرچه در گذار زمان دستخوش تغییر و تحولاتی می شود اما خوشبختانه هسته اولیه هم چنان از حدود 1125 ه.ق تا امروز بر جای و استوار است. بخش نخست نوشتار حاضر با بازخوانی وقفنامه به معرفی و نیز تحلیل آن از دیدگاه نحوه تأمین درآمد و مصارف آن سازماندهی نیروی انسانی و تعمیرات و نگهداری موقوفه میپردازد.محور اصلی بخش دوم این نوشتار بررسی اجمالی کالبد مرکز محله در سه قسمت است که در قسمت اول تحت عنوان "کالبد دیروز" براساس متن و حاشیه وقفنامه در قسمت دوم با عنوان "از دیروز تا امروز" براساس بعضی منابع مکتوب و بیشتر منابع شفاهی و نهایتا در قسمت سوم با عنوان "کالبد امروز" بر پایه وضعیت موجود به بررسی اجمالی سیمای این مرکز محله تاریخی در گذر زمان میپردازد.

آرمانشهر اسلام: شهر عدالت

بهناز امین زاده؛ محمد نقی زاده

دوره 12، 4-3 ، دی 1381

چکیده

ویژگیها و مختصات شهر آرمانی یا مدینه فاضله که با تعابیری چون ارمانشهر ناکجااباد یوتوپیا و هیچستان در آرا و نظریات مختلف به کار گرفته شده است، از دو طریق قابل پی جویی است. یکی، از مطالعه آثار آنان که به طور مستقیم از مدینه فاضله و محیط زندگی آرمانی انسان سخن گفته اند، و دیگر، از بررسی و غور در آثاری که اصول و ویژگی هایی برای مشی و زندگی ... بیشتر

نقش مسجد در ساختار شهرهای مسلمان نشین

لادن اعتضادی

دوره 8، 2-1 ، شهریور 1377

چکیده

نوشتار حاضر در قالب یک بررسی تاریخی و موضوعی جایگاه و نقش مسجد را به عنوان عامل موثر در تشکل، تغییر شکل، رشد و توسعه شهرهای مسلمان نشین، از حد محلات تا کل شهر تحلیل می کند و به اثبات این نظریه میپدازد که مسجد ضمن دارا بودن ابعاد مادی و معنوی با کل شهر پیوندی ساختاری دارد بنابر این نتیجه گیری می کند که از این پس نیز مسجد باید از دیدگاه ... بیشتر

معماری شهری مسجد در مکتب اصفهان دستورزبان و واژگان

سید محسن حبیبی؛ زهرا اهری

دوره 8، 2-1 ، شهریور 1377

چکیده

با به قدرت رسیدن دولت صفوی حیات عقلی شیعی به اوج خود رسید. مکتب الهی اصفهان که جمع بندی استادانه ای از حکمت مشاعی و حکمت عشق سرخ سهروردی بود.در چنین شرایطی امکان بروز و ظهور یافت و متفکرین و اندیشمندان بیشماری را در عرصه های مختلف فقه، تفسیر، ... و به ویژه حکمت و فلسفه عرضه داشت.سیر مشابهی در معماری و شهرسازی این دوران اتفاق افتاد و با ... بیشتر با به قدرت رسیدن دولت صفوی حیات عقلی شیعی به اوج خود رسید. مکتب الهی اصفهان که جمع بندی استادانه ای از حکمت مشاعی و حکمت عشق سرخ سهروردی بود.در چنین شرایطی امکان بروز و ظهور یافت و متفکرین و اندیشمندان بیشماری را در عرصه های مختلف فقه، تفسیر، ... و به ویژه حکمت و فلسفه عرضه داشت.سیر مشابهی در معماری و شهرسازی این دوران اتفاق افتاد و با جمع بندی سبکهای پیشین مکتبی در عرصه معماری و شهرسازی به وجود امد که مبتنی بر تفکر مکتب الهی اصفهان و در جستجوی پیاده کردن تعالیم آن در عرصه بنا و شهر بود. در حالیکه عالم مثال یکی از ارکان تفکر مکتب الهی اصفهان را تشکیل می داد، مکتب اصفهان در معماری و شهرسازی در صدد تحقق صورت مثالی و سرزمین خیال بر زمین بود. همان هدفی که هنرهای دیگر مانند نقاشی نیز دنبال می کردند. چنین تلاشی را در سطوح مختلف معماری و شهرسازی می توان مشاهده کرد. از خانه و کاخ گرفته تا مدرسه و حمام و باغ و در این میان مسجد به عنوان اصلی ترین عنصر شهری و کانون تبلور برترین و متعالی ترین استعدادها و ذوق ها، عالیترین نمونه های عینیت بخشیدن به این تفکر را بیان میکند بیانی در قالب زبان خاص آن که پیامش پیام مکتب است. در این نوشتار با استفاده از روش تحلیل ساختاری کالبدی در سطح معماری شهری تلاش شده استتا واژگا ن و قواعد حاکم بر زبان طراحی شهری مسجد در مکتب شهرسازی اصفهان ارایه شود. در این روش جنبه های مختلف معماری شهری مسجد شامل شکل کالبدی، ابعاد، مقیاس، موقعیت قرارگیری و روش ساخت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند و حاصل این بررسی به صورت وتژگان و قواعد سازنده زبان طراحی شهری ارایه گشته است.

مسجد بهشت روی زمین

منصوره طاهباز

دوره 8، 2-1 ، شهریور 1377

چکیده

نظر به اهمیت مسجد در بین مسلمانان چه از وجه معنوی و چه از بعد عقیدتی و نشانه شناسی در طول تاریخ اسلام بنای این مکان مقدس همواره در رأس توجه مردم اعم از پیشوایان دین و سیاست هنرمندان و علما حتی مردم عامی قرار داشته است به همین لحاظ در احداث این بنا و تکامل بخشیدن به آن طیف وسیعی از تخصص ها و هنرها همراه با عشق و ایمان به کار رفته است.حاصل ... بیشتر

مبانی نظری مکان یابی مساجد ایرانی در ادوار مختلف

احمد اصغریان جدی

دوره 8، 2-1 ، شهریور 1377

چکیده

فن و هنر جانمایی مسجد در مجتمع های زیستی مانند دیگر افعال مسلمانان بغیر از قیود به علوم و فنون انسانی مقید به احکام فقهی است. جهان بینی اسلامی و احکام فقهی آن، مدیر و هنرمند مومن را مستقیما در قیودی قرار می دهد که این قیود متأثر از منطق و استدلال است. لذا هنر اسلامی جدا از مباحث استدلال علوم انسانی متأثر از منطق احکام فقهی و جهان بینی ... بیشتر

خطوطی از علم الجمال(زیبایی شناسی) معماری اسلامی، به ویژه در بنای مسجد

علی اکبر خان محمدی

دوره 8، 2-1 ، شهریور 1377

چکیده

هنر معماری اسلامی جهات مختلفی برای بحث دارد که یکی از آنها می تواند مبحث زیبایی شناسی این هنر اصیل و قدیمی جهان اسلام باشد. آنچه تاکنون کار زیادی راجع به آن نشده و جا دارد که با معیارهای ویژه زیبایی شناسی اسلامی بدان پرداخته شود. آنچه گذشت مقدمه ای بود برای معرفی کتاب ارزشمندی در زیبایی شناسی هنر اسلامی که اخیرا توسط محقق عربی به زبان ... بیشتر

مسجد، تمثال انسان کامل

محمود ارژمند؛ کامبیز حاجی قاسمی؛ مهرداد قیومی؛ کامبیز نوایی

دوره 8، 2-1 ، شهریور 1377

چکیده

مقاله حاصر حاصل گفتگوی جمعی بین مهندس محمود ارژمند، مهندس کامبیز حاجی قاسمی ، مهندس مهرداد قیومی بیدهندی و مهندس کامبیز نوایی است. عالم سنتی هر فرهنگی تصویر و تعریفی از انسان کامل داشت و انسان ها در پی تشبه جستن بودند.میکوشیدند در مصنوعات خود نیز صفات انسان کامل را در حد مقدور متجلی سازند. معماری نیز از این تلاش برکنار نبود، خصوصا عزیزترین ... بیشتر

حضور مسجد در بازار تهران

زهره عمادی

دوره 8، 2-1 ، شهریور 1377

چکیده

مسجد همواره به عنوان یکی از بناهای اصلی غیر تجاری در بازار مطرح بوده و حضور بیش از پنجاه مسجد در بازار تهران موید همین نکته است. شبکه مساجد بازار تهزان که معماری مذهبی قاجاری را در یک طیف وسیع به تماشا میگذارد از تنوع زیادی برخوردار است. نحوه استقرار مساجد نشان می دهد که راسته های اصلی با وجود تراکم زیاد واحدهای تجاری صاحب مساجد کمتری ... بیشتر مسجد همواره به عنوان یکی از بناهای اصلی غیر تجاری در بازار مطرح بوده و حضور بیش از پنجاه مسجد در بازار تهران موید همین نکته است. شبکه مساجد بازار تهزان که معماری مذهبی قاجاری را در یک طیف وسیع به تماشا میگذارد از تنوع زیادی برخوردار است. نحوه استقرار مساجد نشان می دهد که راسته های اصلی با وجود تراکم زیاد واحدهای تجاری صاحب مساجد کمتری هستند ولی بخشایش مساجد در تمام بازار علیرغم بی نظمی به گونه ای است که هر صنفی به راحتی به مسجد معینی دسترسی دارد. مساجد بازار غالبا به لحاظ تعدد حجره ها و فشردگی بافت خود را نشان نمیدهند و همین امر مانع از تشخیص آسان ورودی آن ها می شود. این مساجد به گونه ای در محیط کالبدی اطراف خود جایگزین شده اند که بیش از هر چیز تداوم فضایی را برای عابران جلوه گر می کنند. مساجد جامع و شاه(امام خمینی) هر دو ار مهمترین مساجد بازار و شهر تهران هستند. این مساجد علاوه بر ایفای وظیفه مذهبی اجتماعی و سیاسی نقش یک فضای شهری را در میان شبکه پر ازدحام بازار بر عهده دارند. مسجد جامع که بنای اولیه آن به قبل از دوره صفوی می رسد، قدیمی ترین مسجد بازار است وبه تدریج همراه با رشد بازار به فضاهای آن افزوده شده است ورودی های این مسجد که بسیار ساده اند از دسترسی های مهم به بازارهای مجاور خود به شمار میروند. مسجد امام ار آثار دوره قاجاری است و مهم ترین بنای بازار تهران محسوب می شود. سردرهای این مسجد دارای تزئینات مفصل و زیبایی است. خاصیت گذرگاهی ورودی های این مسجد آن را تبدیل به یک محل پرتردد نموده است. مقایسه کلی میان این دو مسجد نشان می دهد که نمای مسجد جامع به دلیل عدم یکپارچگی ساخت آن تناسب از تناسب و همگنی برخوردار نیست و نمای مسجد امام در صحن با عظمتش دارای تقارن و تناسب بی مانندی است.

بناهای اولیه مسجد جامع کبیر یزد بررسی تاریخچه مسجد جامع کبیر یزد

صدیقه گلشن

دوره 8، 2-1 ، شهریور 1377

چکیده

بررسی تاریخچه مسجد جامع کبیر یزد و معرفی آن در طی دوره های متنوع تاریخی هدف این تحقیق است. بنای فعلی مسجد بر جایگاه مجموعه مساجدی استقرار یافته که بنا بر دلایل مختلف طی قرون متمادی به هدف گسترش فضای مسجد جامع شهر، در کنار یکدیگر شکل گرفته اند. نوشتار حاضر به طور خاص به مبهم ترین بخش تاریخچه مسجد تحت عنوان بناهای اولیه مسجد جامع کبیر ... بیشتر